ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ
ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΟΛΥΜΒΑΡΙΟΥ
Το Κολυμβάρι σαν οικισμός έχει ηλικία ενός περίπου αιώνα. Το 1897 όταν αποβιβάστηκε ο συνταγματάρχης Τιμ. Βάσσος με το ελληνικό σύνταγμα, υπήρχαν μερικές αποθήκες και δύο ή τρία κατοικήσιμα σπίτια καθώς και δύο παρεκκλήσια της Ι. Μονής Γωνιάς.
Κεντρικός οικισμός της περιοχής εκείνη την εποχή ήταν τα Γριμπιλιανά (από το όνομα της οικογένειας των Ενετών Gribilo).Στα Γριμπιλιανά είχε έδρα η Καραμπινιερία των Ιταλών κατά το διάστημα της επικυριαρχίας των Μ. Δυνάμεων.
Εδώ ήταν επίσης η έδρα της ενορίας και του παρέδρου του Δήμου. Εδώ ήταν και το Σχολείο όλης της περιοχής. Ο γιατρός και ιστορικός της Κισάμου Μιχαήλ Αναστασάκης αναφέρει στην Ιστορία της Κισάμου και στις «Αξίες της Κισάμου» ότι ο πρώτος πριν το 1866 που ίδρυσε σχολείο ήταν ο επιφανής Παρθένιος Περίδης στα Μοναστηριακά κτίσματα των Γριμπιλιανών.
«Το σχολείο αυτό ήταν το πρώτο της Επαρχίας Κισάμου» αναφέρει επί λέξει ο Μιχ. Αναστασάκης. (Eρείπια των κτισμάτων υπάρχουν 300μ Ν.Δ. του σχολείου μας).
Αλλά και πολύ παλαιότερα όπως φαίνεται από τους κώδικες του μοναστηρίου η Μονή Γωνιάς διατηρούσε «Κρυφό Σχολειό».
Στα χρόνια που ακολούθησαν μετά τη σύμβαση της Χαλέπας το 1878 το σχολείο Γριμπιλιανών νομιμοποιήθηκε και λίγο αργότερα δημιουργήθηκαν δύο σχολεία αρρεναγωγείο και παρθεναγωγείο στα μοναστηριακά οικήματα των Γριμπιλιανών αλλά και σε άλλα οικήματα της συνοικίας. Στο αρχείο του Δημοτικού Σχολείου Κολυμβαρίου φέρεται διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Γριμπιλιανών ο Αγαθάγγελος Ιερομόναχος Σταματάκης – Γωνιώτης κατά το σχολικό έτος 1899-1900.
Τα πρώτα έτη του νέου αιώνα (1907-1910) ιδρύθηκε ο Δήμος Κολυμβαρίου ο οποίος και ανέλαβε πρωτοβουλία να οικοδομήσει διδακτήριο για να φοιτήσουν τα παιδιά της περιοχής.
Το νέο διδακτήριο, λαμπρό για την εποχή εκείνη οικοδομήθηκε σε οικόπεδο που παρεχώρησε η Μονή Γωνιάς και κατόπιν εράνων και με συνδρομή της Κυβέρνησης της Κρητικής Πολιτείας. Το μεγαλύτερο όμως μερίδιο των εξόδων κατέβαλαν οι κάτοικοι της περιοχής.
Το 1910 περατώθηκε το νέο διδακτήριο, εγκαινιάσθηκε και από τότε ονομάσθηκε Δημοτικό Σχολείο Κολυμβαρίου. Στα χρόνια που ακολούθησαν στέγασε το Τριτάξιο Δημοτικό Σχολείο και το ημιγυμνάσιο και όταν το τελευταίο καταργήθηκε στεγάστηκε η Γεωργική Σχολή και μετά την κατάργηση της πάλι το ημιγυμνάσιο. Για μερικά χρόνια το Δημοτικό Σχολείο ήταν χωρισμένο σε κατώτερο και ανώτερο.
Το 1941 από τις 15 Απριλίου μέχρι την 20η Μαΐου η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων χρησιμοποίησε για τα θεωρητικά μαθήματα της το διδακτήριο του σχολείου και μετά την κατάληψη από το γερμανικό στρατό κατοχής το σχολείο έγινε στρατώνας και απαγορευμένη περιοχή μέχρι το Μάιο του 1945. Γύρω και πάνω από το σχολείο σώζονται τα πυροβολεία και οι εγκαταστάσεις του Γερμανικού Στρατού. Το σχολείο υπέστη πολλές ζημιές, τα έπιπλα και τα θρανία έγιναν καυσόξυλα και μόνο το αρχείο διεσώθη με κίνδυνο της ζωής της νεαρής δασκάλας Χρ. Λουκάκη. Το σχολείο εφιλοξενείτο σε διάφορα οικήματα και κατοικίες του Κολυμβαρίου τα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής.
Στα μεταπολεμικά χρόνια το διδακτήριο στέγασε το Δημοτικό Σχολείο και το Γυμνάσιο. Το Δημοτικό λειτουργούσε άλλοτε ως τριτάξιο και άλλοτε ως διτάξιο.
Το 1969 άρχισε να οικοδομείται νέο διδακτήριο για στέγαση του Δημοτικού Σχολείου παραπλεύρως του παλαιού. Από το σχολικό έτος 70-71 άρχισε η λειτουργία του Δημοτικού Σχολείου στο νέο διδακτήριο. Το 1987 η Σχολική Επιτροπή παρεχώρησε το παλαιό διδακτήριο με τον περιβάλλοντα χώρο του στην Κοινότητα Κολυμβαρίου η οποία μετά από ριζική ανακαίνιση το μετέτρεψε σε Κοινοτικό ξενώνα.
Το νέο διδακτήριο του Δημοτικού Σχολείου αν και είχε προδιαγραφές για διθέσιο σχολείο λειτούργησε ως τριθέσιο, αργότερα τετραθέσιο και από το 1988 ως εξαθέσιο αφού προστέθηκε μια μικρή αίθουσα και διχοτομήθηκαν δύο μεγάλες αίθουσες. Η συγχώνευση πολλών μονοθεσίων σχολείων της περιοχής, λόγω περιορισμένου αριθμού μαθητών με το Δημοτικό Σχολείου Κολυμβαρίου δημιούργησε οξύ πρόβλημα χώρου και δυσκολίες στην εύρυθμη λειτουργία του.
Πιο συγκεκριμένα συγχωνεύτηκαν τα σχολεία Αφράτων, Δρακόνας, Επισκοπής Βασιλόπουλου, Πλακαλώνων, Άστρικα, Καρρών, Ζυμπραγού, αργότερα το Σχολείο Αγ. Αντωνίου και τελευταία το Σχολείο Δελιανών.
Αυτή η συγχώνευση και η στενότητα χώρου είχαν σαν θετικό αποτέλεσμα το ξεκίνημα ανέγερσης νέου διδακτηρίου σε οικόπεδο που ανήκε στο σχολείο και κατά τη δεκαετία του 1950 είχε παραχωρηθεί από την Ιερά Μονή Γωνιάς διά του Ταμείου Εφέδρων Πολεμιστών.
Oι εργασίες ανέγερσης άρχισαν το σχολικό έτος 1994-95. Το οικόπεδο είναι έκτασης τριών περίπου στρεμμάτων. Το διδακτήριο είναι διώροφο και παρά τις ατέλειες δεν παύει να είναι ένα σύγχρονο σχολείο.
Η μετεγκατάσταση έγινε την 28η Σεπτεμβρίου του 2000 και την 5η Οκτωβρίου ο αγιασμός παρουσία εκπροσώπου της Μονής Γωνιάς του Δημάρχου του Προϊσταμένου και του Σχολικού Συμβούλου των αρχών του τόπου και αρκετών γονέων.
Το αρχείο του Σχολείου διαφωτίζει για τους διατελέσαντες διευθυντές στη διάρκεια του 20ου αιώνα και οφείλουμε να αναφέρουμε τα ονόματα των: Αγ. Σταματάκη, Αντ. Πολυχρονίδη, Αγλ. Πωλιουδάκη, Κυριάκου Γεωργακάκη, Χρυσής Λουκάκη, Γεωργ. Μεθυμάκη, Βασιλικής Σπυροπούλου, Μαρίας Φοβάκη, Άννας Κυριακίδου και Ι. Σ. Μαυρομμάτη που καλύπτουν την ιστορία του σχολείου από το 1900 μέχρι σήμερα. Από το σχολείο απεφοίτησαν πλήθος μαθητών που έγιναν Επίσκοποι, Στρατηγοί, Πολιτευτές και καταξιωμένοι επιστήμονες. Κατακλείδα όμως του παρόντος σημειώματος είναι η διαπίστωση ότι η Ι. Μονή Γωνιάς είτε σαν ιδρύτρια είτε σαν δωρεοδότις συνετέλεσε σε μεγάλο βαθμό στην ιστορική πορεία του Δημοτικού Σχολείου μας.
Κολυμβάρι 28 Φεβρουαρίου 2001
Ι. Σ. Μαυρομμάτης
Δάσκαλος
